ΠΛΑΤΩΝ - ΠΟΛΙΤΕΙΑ "Η καθαρή μορφή της ψυχής"

ΠΛΑΤΩΝ


ΠΛΑΤΩΝ  ΠΟΛΙΤΕΙΑ  611A -612A

Αφού καθορίστηκαν το πρόγραμμα της εκπαίδευσης των φυλάκων και η διαδικασία με την οποία θα επιλέγονταν όσοι από αυτούς επρόκειτο να σπουδάσουν διαλεκτική και να αναλάβουν τη διακυβέρνηση της ιδανικής πολιτείας, οι συνομιλητές επέστρεψαν στη διερεύνηση της αδικίας στην ψυχή και τα πολιτεύματα και έτσι έγινε λόγος για τα ήμαρτημένα πολιτέυματα και τους αντίστοιχους ανθρώπινους χαρακτήρες. Σε αντίθεση με όσα είχε υποστηρίξει στην αρχή του έργου ο σοφιστής Θρασύμαχος (βλ. σχετικά και ΠΛΑΤΩΝ Πολιτεία 346e–348b), αποδείχτηκε ότι ο τύραννος είναι ο πιο άδικος και δυστυχισμένος από τους ανθρώπους. Μετά την εκ νέου καταδίκη και των μιμητικών τεχνών, αποδείχτηκε η αθανασία της ψυχής.



-Ωστόσο, είπα εγώ, δεν είναι δυνατόν να το πιστέψουμε αυτό ―δεν θα μας το επιτρέψει το λογικό μας― όπως πάλι δεν θα μας επιτρέψει να πιστέψουμε ότι η ψυχή, στην πιο αληθινή της φύση, έχει υφή τέτοια που να 'ναι γεμάτη από ετερόκλητη πολλότητα και ανομοιότητα και διαφορά σε σύγκριση με τον ίδιο τον εαυτό της.


-Πώς το εννοείς αυτό; ρώτησε.


-Δεν είναι εύκολο, είπα εγώ, να είναι αιώνιο ένα πράγμα σύνθετο από πολλά μέρη το οποίο δεν έχει την πιο τέλεια συγκρότηση, όπως μας φάνηκε τώρα ότι συμβαίνει με την ψυχή.


-Φυσικά δεν είναι.


-Ότι λοιπόν η ψυχή είναι αθάνατη, αυτό μας αναγκάζουν να το παραδεχθούμε και το επιχείρημα που μόλις αναφέραμε και τα άλλα επιχειρήματα. Αν θέλει όμως κανείς να δει τι λογής πράγμα είναι στ' αλήθεια η ψυχή, δεν πρέπει να την δει κακοποιημένη από το συσχηματισμό της με το σώμα και με τα άλλα κακά, όπως την βλέπουμε τώρα εμείς, αλλά να την θεαστεί προσεκτικά με το λογισμό του, πώς είναι η ψυχή όταν καθαρθεί, και θα διαπιστώσει τότε ότι είναι πολύ ομορφότερη, κι επίσης θα διακρίνει καθαρότερα τις δικαιοσύνες και τις αδικίες κι όλα όσα ανιστορήσαμε τώρα εμείς. Βέβαια, όσα είπαμε τώρα γι' αυτήν, έτσι όπως εμφανίζεται στην τωρινή κατάστασή της, αληθεύουν· ωστόσο την είδαμε σε μια κατάσταση σαν κι εκείνη του θαλασσινού Γλαύκου: όσοι τον βλέπουν δεν μπορούν εύκολα να αναγνωρίσουν την πρωτινή φύση του, επειδή τα παλαιά μέρη του σώματος έχουν άλλα ξεκοπεί, άλλα συντριβεί και εντελώς παραμορφωθεί από τα κύματα, ενώ σε άλλα έχουν φυτρώσει πάνω τους όστρακα και φύκια και χαλίκια, έτσι που να μοιάζει περισσότερο με κάθε λογής άγριο θηρίο παρά με ό,τι αρχικά ήταν από τη φύση του. Σε τέτοια κατάσταση βλέπουμε να είναι και η ψυχή εξαιτίας μύριων κακών. Όμως, Γλαύκων, πρέπει να κοιτάξουμε προς τα 'κει.


-Πού; έκανε αυτός.


-Στην αγάπη της για τη σοφία, και να συλλογιστούμε ποια πράγματα αγγίζει και ποιες συναναστροφές επιζητεί καθώς έχει συγγένεια με το θείο και το αθάνατο και το αιώνιο, επίσης ποιας λογής θα γινόταν, αν αφηνόταν εξολοκλήρου στο θείο και το αιώνιο και με την ώθηση αυτή έβγαινε από τη θάλασσα, όπου είναι τώρα, και τίναζε από πάνω της τις πέτρες και τα όστρακα, το πυκνό και άγριο στρώμα από χώμα και πέτρες που 'χει κατακαθίσει ολόγυρα στο κορμί της από τα, όπως τα λένε, ευτυχισμένα φαγοπότια της: γιατί με χώμα τρέφεται. Και τότε θα μπορούσε κανείς να δει την αληθινή φύση της, αν έχει πολλές όψεις ή μία μόνο ή πώς αλλιώς είναι πλασμένη. Για την ώρα πάντως τις καταστάσεις και τις μορφές που παίρνει στην ανθρώπινη ζωή της τις έχουμε, νομίζω, παρουσιάσει αρκετά σωστά.


-Ασφαλώς.